NHỚ VỀ QUÊ NỘI

KHÓC GIỮA CHIÊM BAO

    Vương Trọng

  

Đã có lần con khóc giữa chiêm bao
Hình mẹ hiện về những năm khốn khó
Đồng sau lụt đường đê sụt lở,
Mẹ gánh gồng xộc xệch hoàng hôn. 

Anh em con chịu đói suốt ngày tròn,
Trong chạng vạng ngồi co ro bậu cửa.
Có gì nấu đâu mà nhóm lửa
Ngô hay khoai còn ở phía mẹ về. 

Chiêm bao tan nước mắt dầm dề,
Con gọi mẹ một mình trong đêm vắng.
Dù biết lời con chẳng thể nào vang vọng,
Tới vuông đất mẹ nằm lưng núi quê hương.

Con lang thang vất vưởng giữa đời thường,
Đâu cũng sống không đâu thành quê được.
Còn quê mẹ cuối chân trời tít tắp,
Con ít về từ ngày mẹ ra đi.

Đêm tha hương con tìm lại những gì
Với đời thực chẳng bao giờ gặp nữa.
Mong hình mẹ lại hiện về giấc ngủ
Dù thêm lần con khóc giữa chiêm bao.

                                          ****************
Có rất nhiều nhà thơ viết về Mẹ . Vì mẹ là suối nguồn cảm hứng thi ca của mọi người , mọi thời đại. Nhưng bài thơ về mẹ trên đây quả là tiếng lòng nức nở trong đêm của nhà thơ Vương Trọng, từng câu chữ cũng phải rưng rức. Nước mắt của tác giả làm nhòe câu thơ và nhòe luôn cảm xúc nghẹn ngào cho những người đọc. Giấc chiêm bao rồi sẽ trôi vào hư không nhưng những giọt nước mắt thì còn nằm lại mãi về sau. Hình dáng người mẹ " Mẹ gánh gồng xộc xệch hoàng hôn " khắc sâu, thổn thức không thể phai mờ suốt dọc bài thơ . Đó là nỗi vất vả  thiếu trước hụt sau , mẹ nuôi ta  một thời khó khăn của đất nước. Đó là hình ảnh người mẹ tảo tần, âm thầm mặc áo vá quanh năm ,  gánh gồng xiêu vẹo , như muốn níu kéo hoàng hôn chậm lại để còn tất bật với ngô hay khoai cho con chờ đợi ở nhà.  Sức nặng của đôi quang gánh, cái níu kéo thời gian chậm lại , sức rướn cuối ngày lao động của người mẹ thành ra cái hoàng hôn xộc xệch đầy nước mắt . Cái hoàng hôn xộc xệch ấy , như in hình mẹ lên nền trời , trong khung cảnh "Đồng sau lụt đường đê sụt lở" trở thành một hình tượng thật khó phai mờ khi gặp mẹ trong chiêm bao. Người Mẹ vùng miền khác cực nhọc nuôi con chỉ một thì người mẹ xứ Nghệ cực nhọc nuôi con với bao thiên tai đến mười.
                                          Có gì nấu đâu mà nhóm lửa
                                      Ngô hay khoai còn ở phía mẹ về.
 Hình ảnh này với  miền quê không phải là hiếm, nhưng thể hiện ra thành những câu thơ tài hoa như Vương Trọng thì không hề dễ. Những hình ảnh về bữa ăn thiếu cơm mẹ thường trả lời " Mẹ không thấy đói" , cơm độn khoai , sắn thì mẹ nhặt phần độn ấy ăn với lời khen " khoai ngon quá"; thấy thức ăn in ít mẹ thường phân bua " Mẹ không thích món này , các con cứ ăn đi"...Những hình ảnh quen thuộc này mãi khi ta khôn lớn mới nhận biết đó là sự hy sinh  vô cùng của mẹ dành cho ta.  Bài thơ tuy là riêng của ông nhưng chắc chắn chung của nhiều người. Nửa đêm thao thức và khóc thương vì hình bóng mẹ hiện về . Hình bóng mẹ ăn sâu vào giấc ngủ và đi suốt dọc đường đời của con với bao nhiêu là ray rứt , nhớ mẹ. Với mẹ , tất thảy chúng ta đều bé bỏng , trẻ dại . Khi ta biết yêu thương thì mẹ đã chẳng còn . Mẹ đã nằm sâu trong lòng đất . Mẹ yên nghỉ khi con đã đủ đầy.
                                  Dù biết lời con chẳng thể nào vang vọng,

                               Tới vuông đất mẹ nằm lưng núi quê hương.

 Vuông đất ấy nằm trên triền núi thuộc quần thể đồi núi bên dòng sông Lam trong đó có đồi Si và rú Qùy - thuộc xã Trung sơn, cách thi trấn huyện  7km. Đường đê sụt lở gây lụt lội năm nào trong câu thơ là đê bao vắt ngang đường quốc lộ. Nguyên cả bài thơ  đã được khắc lên phiến đá trắng đặt ngay cạnh mộ người mẹ nhà thơ. Gió mỗi chiều vẫn réo rắt trên lưng núi ấy .  Lời thơ ray rứt lòng người , vương vấn nỗi niềm, đau đáu cả đá cũng ngẩn ngơ. Mỗi lần có dịp ngang qua rú  Qùy lô nhô những tảng đá lòng tôi lại bật ra lời thơ của Vương Trọng. 

  ... Quê nội tôi có hai người họ Vương , cùng chung một làng Đông Bích,  đều là nhà thơ có tên tuổi .  Đó là Vương Trọng và Thạch Qùy. Cả hai ông đều là giáo viên dạy toán nhưng lại vứt giáo án toán xuống bến Than sông Lam quê tôi theo nghiệp...thơ.  Vương Trọng học khoa toán trường Đai hoc tổng hợp Hà nội - ra trường ông dạy toán trường văn hóa bộ Quốc phòng . Sau này ông trở thành nhà thơ Quân đội .Thach Qùy tên thật là thầy giáo Vương Đình Huấn , cũng là khoa toán , trường Đại hoc sư pham Hà nội , từng là giáo viên toán trường cấp 3 Đô lương .  Bút danh Thạch Qùy  là ông liên tưởng và gắn kết tên tuổi với  rú Qùy - Đá rú Qùy .Những năm  thập kỷ 80 , ông nổi tiếng về bài thơ " Với con " gây ồn ào , ầm ĩ một thời . Thơ ông giàu bản sắc riêng ,  mạnh mẽ cá tính nhưng rất sâu lắng. Tôi rất thích bài thơ  " Nhớ em ngày giáp tết " nhẹ nhàng của ông năm nào.

    Trời đã tết. Khói xanh mờ bụi nước
 Góc vườn con hoa Mận đã đơm khuy
Lòng như đất lặng thầm mơ dấu guốc
Cỏ thanh thiên hoa trắng đợi em về.
  Thi ảnh thật đẹp, lấp lánh sắc màu trong từng câu thơ. Nhưng hay nhất trong bài  có lẽ là " lặng thầm". Tình cảm ở cung bậc lặng thầm như đất - đó là sự  sâu thẳm về tình cảm , chín muồi về cảm xúc . Sâu nặng nên lắng đọng thành âm thầm ! Ngôn ngữ của nhà thơ làm người đọc liên tưởng đến một trời mêng mông thương nhớ, âm thầm chờ đợi . Không gian  yên ắng như bỗng bừng sáng , sống động khi bóng dáng em về...
                                                               *   *    *
 Những ngày cuối năm , nghe từng đợt rét đang tràn vào miền bắc mà không khỏi âu lo. Quê nhà tôi đang có mẹ già tuổi chín mươi , sống một mình. Tiếng goi Quê hương và lòng mẹ làm tôi bồi hồi bỗng nhớ về quê nội , nhớ hai câu trong bài  thơ của Vương Trọng :
                           Con lang thang vất vưởng giữa đời thường
                         Đâu cũng sống  không đâu thành quê được.
 Nỗi lòng như muốn nghẹn lại vì quê hương và mẹ chỉ có một. Có đi trăm núi ngàn sông như câu thơ Tố Hữu , cũng không thể nguôi ngoai hình bóng mẹ nơi quê nhà.  Nơi nào cũng sống , nhưng không đâu thành quê được! Câu thơ đã thốt lên như một tuyên ngôn , làm se sắt những con người xa xứ nhớ về mẹ .Cảm giác Sài gòn rực rỡ chỉ là nơi con ở trọ mà luôn ngóng về mẹ và quê hương càng thấy rõ hơn bao giờ hết .Dù còn nhiều khó khăn  chồng chất, mẹ còn sống thì ta còn về với mẹ ! Một mai nào , vì sao lạc rước linh hồn mẹ về trời, dẫu có hàng  trăm ngàn vàng bạc để mua lấy giây phút mẹ con bên nhau cũng không thể nào có được . Mẹ không thể sống mãi với chúng ta . 
                               Đêm tha hương con tìm lại những gì
                           Với đời thực chẳng bao giờ gặp nửa...
  Câu thơ xót xa như nức nở, hối tiếc ,  về hình bóng của mẹ  đã đi xa mãi không về , muôn đời không trở về và  nhắc nhở, đánh thức những ai còn mẹ trên đời , hãy yêu thương , trân trọng. Thời gian không ngừng trôi , mỗi ngày trôi đi là mẹ ta già thêm một chút, mẹ đang tiến dần về phía chân trời xa thêm một bước. Những giây phút quý giá hôm nay sẽ mãi mãi không bao giờ mua được trong tương lai.
 Nếu Vương Trọng từng khóc giữa chiêm bao khi hình mẹ hiện về thì nhiều người thuộc thế hệ "những năm khốn khó" cũng khóc ngay sau khi đọc bài thơ này.
  Lan man nhớ mẹ , nhớ quê , nhớ những vần thơ Vương Trọng, trong những ngày cuối năm nôn nao sắp về lại quê nhà , chép bài thơ này chia sẻ cùng bạn đọc.

   khuya 26/12/2011.

Liên kết với bài viết chủ đề về Mẹ , đọc thêm ( Bấm vào đây )