CANH BỒI

                                               

Mãi gần trưa , mở điện thoại  thấy có tin nhắn mời trưa xuống nhậu của thằng bạn. Tôi lờ luôn vì đang thời kỳ tự bắt mình uống thuốc nam. Vả lại , nồi niêu chén bát còn lỉnh kỉnh, dồn đống  mấy ngày chưa dẹp.... Nhưng rồi không thoát , điện thoại đổ nhạc ,  nó gọi. Lý do là có mấy người bạn ngày xưa ở dưới miền Tây lên, ghé chơi. Cần quái gì lý do - đàn ông nhiều khi vừa nhậu vừa tìm lý do để nhậu . Hỏi nó - Mày làm món gì ? Nó ráo hoảnh trả lời - Canh Bồi ! Hừm...món này khó mà quên . Ai chưa ăn thì...chưa biết !


                                          ******************************************

   Ngày ấy cơ quan tôi hợp tác với khoa Địa chất - trường Đại học Bách khoa thực hiện đề tài thăm dò và khai thác khí ở vùng Đồng Tháp Mười. Vùng đầm lầy thường có xác thực vật và sinh vật chôn vùi mấy ngàn năm , sâu trong lòng đất , sinh ra khí - gọi nôm na là khí Biogaz. Khai thác khí này lên , biến nó thành năng nượng , phục vụ sinh hoạt , nhà máy chế biến nông sản... có khi huyện Tháp Mười giàu to. Lý do to tát thế nên Huyện đón tiếp bằng một bữa liên hoan rõ hoành tráng . Sáng ra , văn phòng Uỷ ban còn tử tế cấp cho một bao gạo 50kg cùng mấy ký thịt heo mua vội ở chợ. Chúng tôi tiến thẳng vào hiện trường nằm sâu trong đồng . Sau hai ngày máy hoạt động thì số thịt heo và trứng mang theo cũng hết. Đoàn gồm 11 người , đến bữa  thì rào rào như Tằm ăn lên - gì mà chả hết. Muốn đi chợ phải đón xuồng ghe của dân quá giang ( tức là đi nhờ ). Trưởng đoàn cử thầy Lý nấu nướng , chợ búa. Cử thầy Lý , vì thầy đụng chút việc là thở dốc , bụng thì lặc lè , nên cho làm bếp, nhẹ hơn.  
   Thầy Lý học ngành trồng trọt - Đại học nông nghiệp Cần thơ . Nó là con nhà giàu , đi làm chỉ là tìm nơi...nghỉ ngơi và chờ đi Mỹ  - Ba nó đi theo diện HO. Lương sướng chẳng quan trọng đếch gì -vì như nó nói - tháng nào vợ cũng đưa thêm cho vài ba lần lương vẫn còn hơi...thiêu thiếu ! Nhận lương tháng , chỉ đổ xăng và gầy độ nhậu. Thời bao cấp , đồng lương vốn bèo bọt không như bây giờ. Khi chuyển về cơ quan , tôi tò mò hỏi : - Sao lại gọi là thầy Lý ? Anh Khanh phòng tổng hợp cười và bảo  - Phong nó là thầy vì nó là kỹ sư nộng nghiệp - xuống Lai Vung theo đoàn công tác bảo vệ thực vật , có người nhổ cây đậu xanh đang trồng ven ruộng - hỏi nó đố là cây đậu gì ? Nó ngắm nghía và trả lời là cây đậu phộng ! Từ đó nó được phong là thầy, và chết danh Thầy Lý . Thầy Lý dáng hơi ục ịch , tuổi ngoài 30 mà bụng bự như nồi nước lèo. Đi lặc lè .  Công tác theo đoàn chuyến này , chỉ vì cơ quan thiếu người , huy động cả những  người phòng ban khác .
  Sáng ấy, khi mọi người bắt tay vào một ngày làm viêc , thầy Lý cũng quầy quả chuẩn bị đi chợ . Ngày đi chợ đầu tiên . Anh Thái ở trường Bách khoa nhắc nhở -" Mua đồ ăn , mày phải mua  thêm gia vị , nấu như nồi thịt vừa rồi thiếu gia vị khó ăn lắm . Mà tụi tao ở sai gòn , thích món canh chua miền Tây  ! " .
  Bếp ăn dựng tạm bằng vải bạt , cách 2 dàn khoan chừng ba chuc mét , nằm sát bên con mương nhỏ cho tiện viêc rửa ráy. Vì thế Thầy lý toàn quyền tự do ...tác nghiệp . Do tay xách nách mang đủ thứ lỉnh kỉnh, đi chợ về nó lăn ra nghỉ và ngủ quên luôn một giấc. Có khi ra chợ , nó đã tu hết một xị nên ngủ không chừng. Chỉ khi ông Minh chạy về lấy thêm nước uống , đập nó mới tỉnh dậy .  Khi tỉnh dây thì đã trưa , nó vội vàng nổi lửa nấu cơm và bữa trưa cho mọi người ăn trứng chiên - canh mồng tơi  với lời hứa bữa chiều có nồi canh chua béo ngậy ! Vậy cũng được , trưởng đoàn bảo nó vào nhà dân mượn cái nồi  to hơn sau khi khảo sát 2 con cá tra to kềnh đang ném trong hố nước.
 Buổi chiều - khi mọi người làm viêc , nó đánh trần vật  lộn với nồi canh chua , mồ hôi nhễ nhại , thấy mà tội. Tự nhiên thấy thương hắn . Chiều dần buông mọi người  tắm táp và rục rịch dọn ăn. Máy lại được nổ lên để phát điện mấy bóng đèn sinh hoạt mặc dù chưa tối hẳn. Nồi canh cá được bưng ra , bốc khói thật hấp dẫn. Cái nồi đen sì , cồng kềnh nặng nhọc cũng giống thầy Lý. .Anh Thái lật ngửa cái vung làm dĩa ,  gạt rau ,vớt mấy khúc cá thườn thượt ra đấy. . Nồi canh nổi váng vàng và hăng hắc mùi. Canh chua nước trong nhưng đây lại  lớt nhớt , sền sệt ! Trong cái hăng hắc có thêm mùi thum thủm . Sau một ngày làm viêc mọi người cứ thế chan húp và cố...nuốt. Riêng chỉ một mình thằng Bảy - người gốc Long Xuyên , một mình lẳng lặng cầm chai xì dầu ra góc bãi ngồi ăn như ăn chay. Mà sao canh chua , chẳng có vị chua? hỏi thầy Lý - thầy bảo - "Có me chua cho vào rất chi là...đầy đủ " . Có thể cả cái nồi to đùng , mười người ăn , chắc được nhúm me, nên không thấm tháp gì . Nhưng không sao , nếu như nó không hăng hắc , thum thủm , lớt nhớt  . Đầu tiên là trưởng đoàn Tâm , chưa hết bát cơm ông đã lắc đầu -" Mùi gì nồng nặc, lớt nhớt , khó nuốt quá.". Thây kệ , chắc ông ăn không hạp canh chua.  Mọi người cứ chan húp , khự cá béo ngậy chấm vào nước mắm . Nhưng rồi lần lượt cũng như trưởng đoàn Tâm , mọi người nhận ra là...khó nuốt !  Không ăn cá nữa , vớt rau ăn vậy .Rau nhút , rau muống và bông súng . Và rồi rau cũng khó nuốt , đều buông bát khi chưa ai ăn hết bát cơm. Bấy giờ anh Thái mới hỏi - " Thế mày nấu canh chua thế nào  hả Lý ?" Thầy Lý xoa cái đầu húi cua - " Em cho tất mọi thứ gia vị , tiêu tỏi hành ớt , gừng , bột ngọt ,   ngũ vị hương , xì dầu , bột càri...Ra chợ em bảo người bán gia vị , lấy đủ thứ như anh nói. Cho tất vào nồi." Mọi người à lên và cười rần rần. Anh Thái bảo - "Cái gì mày cũng bồi vào nồi thành ...canh bồi chứ canh chua mẹ gì."!
  Bấy giờ thằng Bảy mới thủng thẳng đi đến và...phán -" Cá Tra cá Dồ , mua về phải ngâm nước muối . Sau đó nấu nước hâm hẩm , đừng nóng quá mà  tróc da , cạo thật sach mới mong hết nhớt. Cạo cá tra , nhớt ra nhờn nhợt , đen thui. Phải cạo rửa sao cho con cá trắng ra mới được. Làm ẩu tả , nhớt hôi rình là phải." Quay qua hỏi thầy Lý - Có cạo nước nóng không ? Nó thủng thẳng đáp -" Rửa dưới mương nước xong , chặt ngay ba khúc cho vào nồi là nấu thôi !" - " Không làm ruột à ?" Nó đáp - "Thấy cá  ở nhà vợ nấu canh chua có làm ruột đâu , mà ruột nó ăn ngon ".  - Trời ạ , cá lóc nuôi đìa , ao hồ sạch. Đằng này cá Tra ông biết là ăn gì không ? ăn cứt người. Dưới thôn quê , cứ dăm bảy nhà lại có một cái hầm cá tra. Mọi người đi vệ sinh ở đó cho cá ăn. Gọi là cầu tõm. Nơi nào dân thưa , ít người tõm , cá gầy chứ không béo !    
  
   

Cầu tõm  miền thôn quê 

   Bắt đầu có người nôn ọe khi nghe đến cầu tõm . Vùng thôn quê hầu hết dùng cầu tõm. Mà loài cá tra có ăn phân người mới béo. Nuôi cá truyền thống xưa nay thế . Đi cầu , nghe rơi tõm , cá dành nhau đớp , quẫy nước tung tóe ướt mông là chuyện thường . Cá đến kỳ thu hoạch , có nơi cẩn thận người ta rút cầu không đi vệ sinh nữa trong khoảng một tuần thì thu hoạch . Cũng tạm xem là sạch .  Nhưng hầu hết thì chẳng cần thế - đưa lưới quét  cá lên , bán luôn - trong bụng còn...no mồi cho nặng ký ! Và rồi người bán gặp thầy Lý , thấy cá to , bụng no tròn trắng hếu ,  thầy hốt luôn hai con , rửa ráy qua loa , chặt khúc và nấu nhừ ....
 Đến giờ thì mọi người sực tỉnh - có người nôn  ọe được ra , có người tưng tức cái bụng mà không khạc được. Ai dám chắc cái váng vàng vàng , sền sệt nổi  trên mặt nồi canh kia là bột cari theo khai báo của thầy Lý ?  Và Canh Bồi ra đời như thế .
  Sau này Thầy Lý định cư ở Mỹ , viết thư về cho bạn , kể rằng chán và buồn nhớ Việt nam. Và bản quyền nấu canh bồi hiện giờ vẫn còn bên...Mỹ !

   Cá Tra hay còn gọi là cá Dồ , thuộc dòng cá da trơn phổ biến vùng miền Tây , sông nước. Ngày nay người ta nuôi loại cá này bằng bè quây trên các sông lớn và cho ăn thức ăn công nghiệp. Sản lượng hàng năm rất cao và nguồn xuất khẩu thủy sản chính tại thị trường Mỹ. Tuy nhiên , lối nuôi truyền thống vẫn phổ biến - tức là cầu tõm - trong vùng thôn quê cũng cho sản lượng không kém . Dân miền tây không dùng nhà vệ sinh mà thường dùng cầu tõm. Ngoài ra còn có loại cá Basa cũng giống loại cá này. Tuy nhiên , cá Basa thịt trắng còn cá Tra thịt ngả vàng. Nhưng dù có Basa hay Tra trẻ gì , làm thịt cứ móc ruột vứt đi cho...chắc ăn !

    Viết  cho khỏi quên chữ và khởi động blog .